Lavendel

Lavendel in de kruidentuin

Lavendel, of Lavandula angustifolia, staat bekend om zijn prachtige paarse bloemen. Dit populaire kruid geldt als een waar genot voor de zintuigen. Het is een geliefde plant die vaak wordt geassocieerd met rust en ontspanning.

De sterke, maar heerlijke geur van dit kruid werkt als een natuurlijk afschrikmiddel voor muggen, vliegen en andere vervelende insecten. Door het in je kruidentuin te kweken, kan je deze ongewenste bezoekers op afstand houden.

Daarnaast trekt het ook nuttige bestuivers aan, zoals bijen en vlinders. Deze insecten spelen dan weer een cruciale rol bij het bestuiven van andere planten.

Wat heeft de lavendelplant nodig om te groeien?

De lavendelplant is niet uitzonderlijk moeilijk om te houden. Houd echter rekening met de volwassen grootte van de plant en zorg er dus voor dat je voldoende ruimte vrijmaakt om de groei te vergemakkelijken.

Maar wat heeft lavendel nog nodig:

• Zonlicht: het kruid houdt van volle zon en heeft die toch zeker 6-8 uur nodig per dag.
• Bodem: deze plant groeit goed in kalkrijke en doorlatende grond. Zorg ervoor dat de grond in de kruidentuin los, licht en zanderig is om een goede drainage te vergemakkelijken. Gebruik bijvoorbeeld een tuinvork of riek om de grond los te maken tot een diepte van ongeveer 30 cm. Dit zal helpen bij het bevorderen van een gezonde wortelgroei. Als je tuinbodem uit zware klei bestaat, overweeg dan om organisch materiaal of zand toe te voegen om de textuur te verbeteren.
• Water: lavendel vereist een minimale hoeveelheid water als het eenmaal is gevestigd. Te veel water geven kan leiden tot wortelrot, dus het is essentieel om de grond tussen de gietbeurten door te laten uitdrogen. Geef dan ook alleen water bij aanhoudende droogte en wanneer de aarde echt droog aanvoelt.

Hoe zaai en plant je lavendel?

Voordat je begint met zaaien, kan je de lavendelzaden gedurende een uur weken in water. Hierdoor worden ze gehydrateerd en vergroot je de kiemkracht. Dit is niet noodzakelijk maar kan helpen. Vervolgens kun je beginnen met het zaaien van de lavendelzaden in kleine potten of trays gevuld met potgrond. Bedek de zaden lichtjes met een dun laagje grond en geef ze water.

Zorg ervoor dat de grond vochtig blijft maar niet verzadigd geraakt. Plaats de potten op een warme plek binnenshuis waar ze voldoende zonlicht krijgen. Voorzie indien nodig een kweeklamp. Houd de temperatuur rond de 20°C om optimale groeiomstandigheden te creëren. Na 6-8 weken kunnen de zaailingen uitgeplant worden.

Het beste moment om lavendel ter plekke te zaaien is in het late voorjaar, wanneer er geen kans meer op nachtvorst is. 

Lavendel kan ook prima in hartige gerechten gebruikt worden, zoals in een stoofpot, marinade of bij gegrilde groenten.

Om een lavendelplantje te planten, graaf je een gat dat twee keer zo groot is dan de kluit van de lavendelplant en meng je compost onder de aarde. Dit doe je meestal in het voorjaar, hoewel planten in het najaar ook prima kan. 

Maak de wortels alleszins een beetje los zodat ze makkelijker verder kunnen groeien. Daarna plaats je de plant in het gat, waarbij je ervoor zorgt dat de bovenkant van de kluit gelijk ligt met de omringende grond. Druk de aarde rond de plant voorzichtig aan en geef grondig water.

Zorg ervoor dat je voldoende ruimte laat tussen elke lavendelplant, meestal ongeveer 30 centimeter. Dit geeft de planten voldoende ruimte om uit te zetten en toch luchtcirculatie mogelijk te maken.

Hoe verzorg je de lavendelplant?

Om lavendel gezond te houden, dien je deze goed te verzorgen:

• Snoeien: snoei de lavendelplanten regelmatig om een compacte vorm te behouden en dode of verwelkte bloemen te verwijderen. Daarnaast is het belangrijk om de lavendelplant regelmatig te snoeien om de groei te bevorderen. Dit kun je het beste doen in het voorjaar, voordat de bloemen beginnen te verschijnen.
• Voeding: dit kruid is een relatief onderhoudsarme plant, maar met wel bepaalde voedingsbehoeften. Kies daarom voor een meststof die speciaal is samengesteld voor kruiden- of lavendelplanten. Deze meststoffen bevatten de juiste verhoudingen van stikstof, fosfor en kalium die lavendel nodig heeft. Let echter op voor overbemesting want dat kan leiden tot een buitensporige groei van bladeren in plaats van bloemen. Houd je daarom steeds aan de aanbevolen doseringen en breng meststoffen spaarzaam aan.
• Ongedierte- en ziektebestrijding: ongedierte waar lavendel wel eens last van heeft, zijn bladluizen en ook slakken kunnen schade aanbrengen, vooral tijdens vochtige periodes. Lavendel kent soms ook meeldauw, een schimmelziekte die de bladeren aantast. Houd lavendel vrij van ziekten en plagen door regelmatig te inspecteren en indien nodig gepaste maatregelen te nemen, zoals het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen.

Op welke manier kan je lavendel oogsten en bewaren?

Hier zijn een aantal factoren om rekening mee te houden:

1. Het moment van oogsten is cruciaal voor het aroma en de smaak van lavendel. Over het algemeen kun je lavendel oogsten wanneer de bloemen volledig zijn geopend maar nog niet zijn vervaagd. Oogsten doe je ook best in de vroege ochtend, nadat de dauw is opgedroogd, omdat de oliën dan op hun sterkst zijn.
2. Om lavendel te oogsten, knip je de stelen met een scherpe snoeischaar of een mes.
3. Zorg ervoor dat je de stelen zo dicht mogelijk bij de basis afsnijdt, waarbij je rekening houdt met het behoud van voldoende bladeren aan de plant om deze gezond te houden.
4. Het is raadzaam om niet meer dan twee derde van de plant tegelijkertijd te oogsten.
5. Kies voor bloemen die gezond en vol zijn.
6. Nadat je lavendel hebt geoogst, is het belangrijk om het op de juiste manier te bewaren.
7. Je kan lavendel drogen aan de lucht, dat kan ongeveer 2 weken duren of je kan gebruik maken van een droogoven. Daarna kan je dit bewaren in luchtdichte potten op een koele en donkere plaats.
8. Je kan ook lavendeltakjes of de bloemen invriezen in luchtdichte zakjes, potjes of ijsblokvormpjes.

Lavendel in de keuken

In de keuken kan lavendel worden gebruikt om een subtiele smaak te geven aan zoete gerechten zoals desserts en siropen. Door fijngehakte lavendel toe te voegen aan het beslag van muffins, koekjes of gebak, zorg je voor eens iets anders.

Maar ook aan geïnfuseerde oliën, azijn en drankjes geeft dit kruid een unieke en heerlijke smaak.

Een lekker kopje lavendelthee met gedroogde lavendelbloemen staat bekend om zijn kalmerende eigenschappen en kan op zichzelf worden gedronken of worden gemengd met andere kruidentheeën.

Te veel water geven kan leiden tot wortelrot, dus het is essentieel om de grond tussen de gietbeurten door te laten uitdrogen. Geef dan ook alleen water bij droogte en wanneer de aarde echt droog aanvoelt.

Lavendel kan ook prima in hartige gerechten gebruikt worden, zoals in een stoofpot, een marinade of bij gegrilde groenten.

Welke verschillende soorten lavendel bestaan er?

Lavendel is er in verschillende soorten, elk met zijn unieke kenmerken. Kies een ras dat past bij het klimaat en de groeiomstandigheden die je kan bieden. In België zijn de Engelse en de Franse soort het bekendst.

ENGELSE LAVENDEL: DE MEEST BEKENDE SOORT

Engelse of echte lavendel, Lavendula angustifolia, is één van de meest bekende en meest geteelde soorten. Ze staat bekend om haar zoete aroma en compacte manier van groeien. Het kruid heeft smalle bladeren en lange stelen. De bloemen zijn meestal dieppaars of lichtroze en worden zeer gewaardeerd vanwege hun heerlijke geur en het hoge gehalte aan essentiële oliën, wat deze soort dan ook zeer geliefd in de aromatherapie maakt. Deze lavendelvariant doet het goed in een warm en droog klimaat en is ideaal voor tuinborders, potten of als geurige plant in je bloembedden.

FRANSE LAVENDEL: EEN OPVALLENDE SIERPLANT

Als je op zoek bent naar een lavendelsoort met een buitengewone uitstraling, hoef je niet verder te zoeken dan Franse lavendel, spijklavendel of Lavendula stoechas. Met zijn levendige paarse bloemen, bekroond door opvallende schutbladen die doen denken aan konijnenoren, ziet deze soort er bijzonder en eigenzinnig uit. Deze soort is een magneet voor bijen, vlinders en andere bestuivers en groeit het beste in iets warmere klimaten, maar kan toch prima overleven in onze contreien. 

LAVANDIN: DE IDEALE MIX

Lavandin of Lavandula x intermedia is een hybride tussen Engelse lavendel en spijklavendel en combineert de beste eigenschappen van beide soorten. Deze variëteit heeft bredere bladeren en een intensere geur dan Engelse lavendel. Ze zijn ook groter en robuuster, waardoor ze ideaal zijn voor het oogsten van grotere hoeveelheden lavendel. 

SPAANSE LAVENDEL: EEN SHOWSTELER

Spaanse lavendel, of Lavendula stoechas pedunculata, staat bekend om zijn exuberante bloemenpracht. Deze variëteit heeft langwerpige bloemhoofdjes versierd met paarse bloemblaadjes en opzichtige schutbladen die op vlindervleugels lijken. Spaanse lavendel voegt als het ware een portie drama toe aan de tuin.

TANDLAVENDEL: EEN DECORATIEVE TOPPER

Tandlavendel of Lavendula dentata onderscheidt zich door zijn getande bladeren, vandaar de naam 'dentata'. Het heeft paarse bloemen die bovenop lange stelen staan. Tandlavendel komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied en houdt van warme, droge omstandigheden. Deze soort wordt voornamelijk gekweekt vanwege de decoratieve waarde.

WOLLIGE LAVENDEL: EEN BEKEND BOEKETSTUK

Wollige lavendel of Lavendula lanata is een unieke soort vanwege zijn grijze, wollige bladeren die bedekt zijn met kleine haartjes. Het heeft lange stelen met paarse bloemen en wordt vaak gebruikt in bloemstukken en boeketten vanwege de opvallende textuur van de bladeren.