Eet als een echte Viking
Het is 21 juni, voor de Vikingen het moment om het Midsommar-feest te vieren. Dat lijkt ons een ideaal moment om enkele Viking-gerechten uit te proberen.
Vikingen maakten veelvuldig gebruik van kruiden in hun dagelijks leven. Ze namen baden met kruideninfusies, gebruikten kruiden om hun goden te vereren of hen om gunsten te vragen, daarnaast ook om feest te vieren of zichzelf te verzorgen en uiteraard gebruikten ze kruiden ook in de keuken.
Met deze 6 heerlijke recepten kan je terug gaan in de tijd en de Viking in je naar boven halen. Het is ook een fijne manier om samen met kinderen aan de slag te gaan. Zo kan je hen zowel betrekken in het bereiden van deze heerlijke gerechten als hen iets bijleren over de Vikingen en de Viking-cultuur.
En met de grote vakantie in het vooruitzicht zijn extra activiteiten om uit te voeren met de kinderen, altijd welkom.
1. Flatbrød
De naam doet vermoeden dat het om een plat brood gaat en dat vermoeden is helemaal correct. Flatbrød is een niet gerezen brood, wat voor de Vikingen niet alleen eenvoudig te maken was, maar ook lang kon bewaard blijven.
Dat is dan ook meteen de reden waarom het zo belangrijk en geliefd was bij de Noormannen. Aangezien Vikingen zeevaarders waren en vaak lange tijd weg van huis vertoefden, moesten ze voedsel meenemen voor onderweg. Flatbrød leende zich daar perfect voor aangezien men het zowel lang kon bewaren als dat het weinig plaats innam.
Een plat brood mag je hier namelijk zeer letterlijk nemen. Het doet van uiterlijk meer denken aan een cracker dan aan een brood. Het was alleszins een heel populair gerecht bij de Vikingen. Oorspronkelijk werd het brauðiskr genoemd, wat letterlijk broodplaat betekent en wordt ook vandaag nog vaak gegeten in Noorwegen, maar dan onder de naam flatbrød. Aanvankelijk werd het voornamelijk gegeten met vis of vlees of bij de soep. Vandaag wordt het geserveerd met zoete of zoute toppings, bijvoorbeeld als snack of als hapje of met boter als ontbijt.
Tegenwoordig bestaan er enkele variëteiten naast het gewone flatbrød, zoals lefse en lompe, waarbij lompe de kleine versie lijkt van lefse. Het grote verschil met flatbrød is dat er ook aardappelen gebruikt worden, een ingrediënt dat nog niet aanwezig was bij de Vikingen. Hierdoor krijgen lefse en lompe meer het uiterlijk van een tortilla en worden ze vaak opgerold gegeten.
Alleszins is het een lekker hapje, dat de moeite waard is, eens uit te proberen.
Ingrediënten:
300 gram gerstemeel
250 gram water
snuifje zout
Bereiding:
Meng het meel en zout in een grote kom. Voeg geleidelijk het water toe en kneed het tot een soepel deeg. Laat het ongeveer 10 minuten rusten. Bestrooi het werkoppervlak met wat bloem en verdeel het deeg in stukken. Rol het daarna dun uit en bak het in een pan, zonder vetstof, aan beiden kanten totdat het krokant is. Dit zal telkens 1 à 2 minuten duren.
Het gerstemeel kan vervangen worden door een mix van haver-, rogge- en tarwemeel, naargelang wens of voorkeur. Het water wordt soms vervangen door volle of zure room of melk. Soms worden er ook andere ingrediënten in verwerkt zoals gemalen kaas of boter.
Het gerucht gaat de ronde dat Harald Hardrada nog een stuk flatbrød at alvorens de strijd aan te gaan met het leger van koning Harold Godwinson bij Stamford Bridge. Er was echter geen tijd om dit brood samen met een maaltijd te nuttigen. Harald verloor de strijd en zelfs zijn leven, net als een groot deel van zijn leger. Vanaf dat moment zou onder Vikingen het bijgeloof bestaan hebben dat men flatbrød steeds moest combineren met een andere maaltijd. Of dat Harald van zijn bijna naamgenoot had kunnen redden, is onzeker, maar dat maakt het dan ook een bijgeloof.
2. Gekruide skyr
Dat Vikingen skyr aten, is zeer waarschijnlijk, maar of dat helemaal dezelfde skyr was die we vandaag kennen, is een andere vraag. Alleszins was skyr populair onder de Noormannen. Het was namelijk zowel voedzaam als lang houdbaar, twee kenmerken die voor een volk als de Vikingen van groot belang waren.
Skyr is een soort yoghurt die gemaakt wordt door melk te fermenteren. Daarna wordt de vloeistof eruit geperst zodat een eerder dikke, romige brij overblijft. Vandaag kan je in de meeste supermarkten kant en klare skyr in een potje kopen.
Ingrediënten:
200 gram skyr
1 el verse dille
1 el verse daslook
1 el verse bieslook
1 el verse kervel
peper en zout
optioneel een scheutje citroensap of appelazijn
Bereiding:
Doe de skyr in een kom en roer deze goed om. Dat zal de skyr luchtiger maken. Hak de verschillende kruiden fijn en meng deze er onder. Laat dit 10 minuten rusten en serveer daarna met wat flatbrød.
Je kan kiezen andere kruiden te gebruiken, zoals brandnetel, zuring of duizendblad of kruiden die misschien iets minder aan de Vikingen gelinkt worden, maar wel erg lekker zijn zoals munt, oregano, dragon of peterselie. De combinaties en mogelijkheden zijn eindeloos.
3. Groentestoofschotel
Stoofschotels waren geliefd bij de Vikingen. Op een koude dag kan zo'n warme stoofpot natuurlijk wel smaken. Daarnaast vragen stoofschotels over het algemeen weinig complexe handelingen of verfijnde kookkunsten. Die eenvoud past bij de no-nonsense mentaliteit van de Vikingen. Stoofschotels zijn zowel heerlijke als eerlijke gerechten. De ingrediënten konden verschillen naargelang wat er voor handen was.
Ingrediënten:
1/2 witte kool
3 grote wortelen
2 preien
1 ui
2 teentjes look
enkele takjes tijm
enkele takjes rozemarijn
zout en peper
1 liter groentebouillon
Bereiding:
Snijd de kool in reepjes, de wortelen (geschild) in plakjes en de prei in schijfjes. De ui en look hak je fijn. Verhit olie in een pot en fruit de ui en de look daar in. Voeg daarna de kool, wortelen en prei toe en tenslotte de tijm en rozemarijn. Giet de bouillon erbij en laat zeker 30 minuten pruttelen, totdat alles gaar is. Breng uiteindelijk op smaak met peper en zout.
Kool, ui, prei en wortel waren populaire groenten bij de Vikingen en waren dan ook standaard aanwezig in de meeste stoofschotels.
Aardappelen deden hun intrede pas veel later, maar doen het wel prima in een stoofpot. Je kan deze dus eventueel nog toevoegen. Vaak werd er ook vlees verwerkt in de stoofschotels. Bij de Vikingen kwam dit vlees voornamelijk van schapen, geiten, varkens, kippen, everzwijnen, rendieren, elanden of herten. Wild werd wel vooral bij speciale gebeurtenissen gebruikt.
4. Groentepap
Graanpap wordt verondersteld een vaste waarde te zijn geweest in het dieet van de Vikingen. Deze pap werd gemaakt van gerst, haver of rogge. Daarnaast kon de pap nog aangevuld worden door zoete of zoute ingrediënten om extra smaak toe te voegen.
Groentepap is zo een variëteit op graanpap. Deze was makkelijk te maken en voedzaam. Daarnaast konden de ingrediënten aangepast en vervangen worden naargelang wat voorhanden was.
Ingrediënten:
150 gram gerst of haver
100 gram paddenstoelen
1 wortel
2 el brandnetel
2 el zuring
zout en peper
500 ml groentebouillon
Bereiding:
Snijd de paddenstoelen in plakjes, rasp de wortel en hak de kruiden fijn. Kook de gerst of haver in de bouillon, kijk daarvoor de instructies op de verpakking na. Bak ondertussen de paddenstoelen en voeg daar de wortel aan toe. Meng dit uiteindelijk met de pap en voeg ook de fijngehakte kruiden toe. Breng op smaak met peper en zout.
Paddenstoelen waren een andere populaire groente bij de Noormannen. In de bossen konden ze deze en allerhande wilde kruiden gaan plukken, voornamelijk in het najaar. Welke paddenstoelen je gebruikt, kan je zelf kiezen, een mix van een aantal soorten lijkt het meest aangewezen.
5. Rutabagagratin
Rutabaga doet misschien niet onmiddellijk een belletje rinkelen. Het is een typisch Scandinavische groente die bij ons weinig gekend is. Het is een koolraap, niet te verwarren met een koolrabi of een gewone knolraap.
Je kan dit enkel met rutabaga maken of in combinatie met aardappelen, wij kozen ervoor beiden te gebruiken. Maar zoals reeds gemeld werden aardappelen niet door Vikingen gebruikt aangezien zij dit niet kenden. Het maakt deze gratin echter wel een evenwichtig en lekker gerecht, daarom kozen wij ervoor de aardappelen wel toe te voegen.
Ingrediënten:
1 grote rutabaga
3 aardappelen
2 teentjes look
200 ml haverroom
1 el tijm
100 gram geraspte kaas
zout en peper
Bereiding:
Verwarm de oven voor op 180°C. Snijd de rutabaga en de aardappelen (beiden geschild) in plakjes. Hak de look fijn en rits de tijmblaadjes van de takjes. Meng de room met de look en de andere kruiden. Plaats de plakjes rutabaga en aardappelen in een schotel en overgiet met de gekruide room. Bak dit 50 minuten in de oven, totdat alle ingrediënten gaar zijn. De laatste 10 minuten strooi je de geraspte kaas over de schotel om deze nog mee te laten smelten.
Wanneer je geen rutabaga kan vinden kan je deze vervangen door gewone of boterrapen. De smaak is weliswaar verschillend, maar rutabaga is moeilijk te verkrijgen in België, ookal zijn er wel boerenmarkten en groentewinkels die het verkopen.
6. Bramen en honing-dessert
De Vikingen aten heel wat fruit zoals appels, peren en verschillende bessen. Suiker kenden ze niet, maar honing wel en dat gebruikten ze dan ook om zowel voeding als dranken te zoeten.
Ingrediënten:
200 gram bramen
2 el honing
1 el geroosterde haver
1 tl kaneel
Bereiding:
Meng de bramen met de honing en het kaneel en bestrooi deze mengeling met de geroosterde haver.
Kaneel hadden de Vikingen niet, dus dat kan als een moderne toevoeging beschouwd worden. Je kan dat altijd weglaten, indien gewenst.